Ít ai biết rằng hạt giống cũng là một nguồn lây bệnh đáng kể. Vi sinh hay trứng sâu bệnh ở kích cỡ nhỏ li ti có thể ẩn núp trong những nếp gấp hạt giống, sau đó chờ thời điểm chúng bùng phát lên gây bệnh cho cây trưởng thành. Bệnh ẩn trong hạt giống được truyền từ cây mẹ nhiễm bệnh do quá trình “để giống” có vấn đề và người trồng không kiểm soát được dịch bệnh. 

Yếu tố đầu tiên để có cây con khỏe mạnh là  hạt giống phải sạch. 80% các bệnh cây trồng đều được truyền qua hạt giống và tàn dư thực vật , chỉ 20% do đất trồng. Xử lý hạt giống trước khi trồng làm cây kháng bệnh tốt hơn, tăng tỉ lệ nảy mầm.

Cái gì chứa trong hạt giống?

Trong hạt giống có thể có những mầm bệnh sau

• Dưa chuột:
• Cà chua: héo xanh vi khuẩn, thối đen, vi rut khảm lá
• Ớt chuông: thối đen
• Củ dền: sương mai, khảm
• Bắp cải: thối nhũn vi khuẩn, peronosporium…
• Cà rốt: thối đen, thối  khô…

Hạt giống đã bị nhiễm bệnh, thì cây trưởng thành  rất khó sống, hãy tiến hành xử lý hạt giống theo những bước sau:

Lưu ý: những hạt giống mua tại các công ty uy tín, có bọc men, hay trên bao bì ghi rõ “hạt giống đã được xử lý không dùng cho mục đích chăn nuôi”  không cần xử lý

Có 2 cách xử lý hạt giống: khô và ẩm

Xử lý khô

Cách này các bà các cụ ngày xưa hay áp dụng. Họ thường phơi hạt giống  dưới nắng mặt trời, nóng đến 40-50 C. Cách khác,  cho vào túi vải treo lên gác bếp, dưới tác động của bồ hóng, hơi khói từ củi sẽ làm mầm sâu bệnh hết sạch sẽ.  Thời hiện đại, khó tìm bếp củi thì có thể cho vào lò nướng ở nhiệt độ 40-50 C 4-5 giờ. Xử lý nhiệt giúp giảm nguy cơ các bệnh về vi khuẩn ở hạt hành, thán thư ở hạt dưa chuột bầu bí. Thậm chí còn kích thích hạt bầu bí ra nhiều hoa cái hơn.

  Để tăng hiệu quả của khử khuẩn khô, nên trộn ít thuốc diệt nấm vào hạt, trộn đều. Nhớ theo dõi bảo vệ đường hô hấp khi thực hiện thao tác này.

Xử lý ẩm

Khử khuẩn ẩm thường được dùng hơn. Cách đơn giản nhất có thể làm là ngâm hạt 20 phút trong nước nóng 48 C. Cách làm này khá nhạy cảm, cần theo dõi đúng nhiệt độ , tăng một chút , những hạt nhạy cảm  có thể chín , không nảy mầm , hạ một chút thì hiệu quả khử khuẩn không đạt được. Hãy đo đúng nhiệt độ. Sau khi ngâm, hãy cho hạt vào nước lạnh. Họ thường dùng phương pháp này với hạt bắp cải , cà rốt, dưa chuột.

Thuốc tím

Thuốc tím được dùng rất lâu trong làm vườn, một trong các ứng dụng cơ bản là khử  khuẩn hạt giống. Thuốc tím không chỉ khử sạch mầm bệnh, mà còn làm hạt giống chống chịu bệnh tốt hơn trong môi trường đất , cung cấp thêm các chất cần thiết Mangan, kali . Quan trong là nồng độ (1-1.5 %), nồng độ thấp hơn không thể đạt hiệu quả.

Thuốc tím 1% nhiệt độ 20-25 c, ngâm 30 phút – đó là công thức khử khuẩn hạt giống cà chua, dưa chuột, xà lách , cần tây, củ cải , đậu hà lan, đậu nành.

Đồi với hạt giống ớt, bắp cải, cà rốt , thì là, bầu bí –  nồng độ 1.5% 20 phút, và-  15 phút với hạt cà tím.

Đối với hạt giống củ dền , cần pha dung dịch đậm đặc gần như màu đen, nhiệt độ 50 c, ngâm hạt 3 giờ đồng hồ.

  Quá mức trên, xử lý hạt giống vô tác dụng , có thể làm chết những vi sinh có lợi. Sau khi xử lý rửa  2-3 lần bằng nước sạch.

Mẹo: để chuẩn bị dung dịch 1%, cần pha 1 thìa  6 gr thuốc tím vào cốc 600ml nước . Nếu không đo được thì có thể ước lượng bằng mắt, nếu nhìn xuyên  thấy đáy cốc thì dung dịch chưa đủ nồng độ, nên cho thêm một chút , chừng nào không nhìn thấy đáy thì thôi.

Oxy già

Lọ oxy già 3% bán tại hiệu thuốc dùng để khử khuẩn hạt giống rất tốt . Hâm nóng 35-40 c để đảm bảo tính năng khử khuẩn, oxy già tốt cho những loại hạt lâu ngày, và các loại hạt giống có vỏ cứng. Hạt ớt ngọt, cà chua, dưa chuột, bí ngồi, cà rốt, dưa lưới ngâm 7-10 phút , khuấy đều thường xuyên. Dùng chén sứ, không dùng đồ kim loại.

Vodka

Đồ uống quốc dân rất tốt cho việc khử khuẩn hạt giống , làm chết trứng sâu , kích thích nảy mầm với những loại hạt có chứa tinh dầu ở vỏ như cần tây, mùi tây, thì là, cà rốt, hành. Hạt giống cho vào túi vải 2 lớp, ngâm trong rượu vodka 15 phút , không được lâu hơn. Sau đó rửa sạch bằng nước ấm.

Lô hội aloe

Lô hội được biết đến như một chất kích thích nảy mầm tự nhiên. Lá lô hội 30p để trong ngăn đá tủ lạnh , sau đó xay nhỏ , hòa thêm nước để lắng nửa ngày . Ngâm hạt giống 12 tiếng , sau đó phơi khô. Hạt sẽ nảy mầm nhanh hơn và quả to hơn.

Xà phòng diệt khuẩn

Sử dụng loại xà phòng quảng cáo có tính năng diệt khuẩn để ngâm hạt giống phòng ngừa các nguyên nhân gây bệnh do nấm. 1-2 thìa xà phòng, hòa trong cốc nước nóng khuấy đều cho tan hết . Để  nước ấm ấm , cho hạt giống vào túi vải  ngâm  2-6 giờ . Để tăng hiệu quả , cho một vài nhánh tỏi xay nhỏ.

Tro củi

 0.5 cốc tro ngâm trong 1 l nước , lọc nước trong nhiệt độ 20-30 c . Ngâm hạt cà rốt, mùi – 3 ngày, hạt cà chua, ớt,hành – 1 ngày, hạt dưa chuột, bầu bí  – 12 tiếng, bắp cải, củ cải – 6 tiếng.

 Dù sao trong mọi trường hợp, vườn cũng khuyên mọi người nên mua hạt giống kể cả những loại hạt có thể để giống được như hạt OP, tại những cơ sở có uy tín. Ngoài chuyện đẩm bảo tỉ lệ nảy mầm , năng lượng nảy mầm cao…hạt giống còn được xử lý bởi những hóa chất chuyên dụng, được kiểm tra kiểm soát dịch bệnh trong quá trình nhân giống …trước khi bán ra thị trường